မီဒီယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ေနာက္ျပန္မဆုတ္ - ဒုဝန္ျကီး ညီလာခံမွာကတိေပး

သမၼတဦးသိန္းစိန္အစုိးရလက္ထက္မွာ ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့တဲ့ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြအပါအဝင္ လက္ရွိေဖာ္ေဆာင္ေနတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြဟာ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ဖို႔ မရွိဘူးဆိုျပီးေတာ့ သမၼတရဲ႕ေျပာခြင့္ရွိသူက ဒီကေန႔ ရန္ကုန္ ျမိဳ႕မွာက်င္းပေနတဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၊ အာရွနဲ႔ပစိဖိတ္ေဒသလံုးဆိုင္ရာ သတင္းမီဒီယာ ညီလာခံအတြင္းမွာ ေျပာဆိုသြားခဲ့ပါတယ္။

စစ္အာဏာရွင္အစိုးရလက္ထက္တုန္းက ျပည္ပသတင္းဌာနေတြရဲ႕ ခက္ခက္ခဲခဲ သတင္းရယူခဲ့ရတဲ့ အေနအထားေတြ၊ စစ္အစိုးရရဲ႕ သတင္းအေမွာင္ ခ်ခဲ့တဲ့အေျခအေနေတြဟာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ ဘယ္ေလာက္ထိ ထိခိုက္ေစခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ဒီကေန႔မွာ ျပည္တြင္းျပည္ပက သတင္းစာဆရာေတြ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။

သမၼတဦးသိန္းစိန္အစုိးရလက္ထက္မွာ ျပန္လည္ဖြင့္ဟေပးခဲ့တဲ့  မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြအပါ အဝင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ ရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ဟာ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ဖို႔ မရွိဘူးဆိုျပီး သမၼတရဲ႕ ေျပာခြင့္ရွိသူလည္းျဖစ္၊ ျပန္ၾကားေရးဒု၀န္ႀကီးလည္းျဖစ္တဲ့ ဦးရဲထြဋ္က  ျပည္တြင္းျပည္ပ သတင္းစာ ဆရာေတြရဲ႕ေရွ႕မွာ အခုလို ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

“ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြဟာ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္မလွည့္ပါဘူး။ က်ေနာ္တိုရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းေတြဟာ ေနာက္ျပန္ဖို႔ မရွိပါဘူး။ ေျပာႏိုင္တစ္ခုက ေရွ႕ကိုပဲ ဆက္သြားမွာပါ။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ရုန္းကန္မႈေတြ ရွိေနတယ္ဆိုတာ မျငင္းႏို္င္ပါဘူး။ ဒီလို အေျခအေနေတြကို အျခားႏိုင္ငံေတြမွာ ႀကံဳေတြခဲ့တဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြကေန သင္ခန္းစာ ယူရမွာပါျဖစ္ပါတယ္။”-လို႔ သူက ေျပာခဲ့ပါတယ္။
သတင္းမီဒီယာ ညီလာခံအတြင္းမွာ သမၼတ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရိွသူက အခုလို ေျပာဆိုခဲ့တဲ့ အေပၚ ျမန္မာႏိုင္ငံက သတင္းစာဆရာတစ္ဦးလည္းျဖစ္၊ Yangon Journalism School ကို တည္ေထာင္သူလည္းျဖစ္တဲ့ ဦးရဲႏိုင္မိုးက အခုလို တုံ႔ျပန္ေျပာဆိုပါတယ္။

“ႏိုင္ငံေရးက ေနာက္ျပန္ဆုတ္မယ္၊ ေနာက္ျပန္မဆုတ္ဘူးဆိုတာ လူတစ္ေယာက္က အာမခံခ်က္ေပး ဖို႔ ေတာ္ေတာ့ကို ခက္ခဲတယ္။ သူကေတာ့ေျပာပါတယ္။ Political will -ေပါ့။ ႏိုင္ငံေရးပိုင္းဆိုင္ရာအရ ရွိတယ္လို႔ ေျပာတယ္။ အဲဒီလိုၾကားရတဲ့အတြက္ ေတာ္ေတာ္လည္း အားေတာ့တက္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ တကယ္ လံုးဝ ျပန္မဆုတ္ႏုိင္ဘူးဆိုတာ လူတစ္ေယာက္က အာမခံဖို႔ဆိုတာ အင္မတန္ခက္ခဲပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရ ေနာက္ျပန္ဆုတ္မဆုတ္ဆိုတာလည္း မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔လည္း ဆိုင္ေနတယ္။ ေနာက္ျပန္ဆုတ္မယ္ဆိုရင္လည္း မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကိုလည္း ထိပါးမွာပဲ။ မီဒီယာပိုင္းကေတာ့ ကိုယ့္လြတ္လပ္ခြင့္ကိုယ္ တည္ေဆာက္ရင္းနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးေနာက္ျပန္လွည့္မသြားဖို႔လည္း က်ေနာ္တို႔လည္း ႀကိဳးပမ္းရမွာပဲ။”

၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ရပါတီ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ကို အာဏာလႊဲမေပးေတာ့ တဲ့အခ်ိန္ကစျပီး စစ္အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္ ေရာက္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ဆံုးရံႈးသြားခဲ့တာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ခဲ့ျပီလို႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ဟာ၀ိုင္ယီအေျခစိုက္ East_West Center က ဦးစီးက်င္းပတဲ့ “သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ စိန္ေခၚမႈမ်ားဆိုင္ရာ ေဆြးေႏြးပြဲ” ကို တက္ေရာက္လာတဲ့ ျပည္တြင္း ျပည္ပ အေျခစိုက္ သတင္းစာဆရာေတြ က ေဆြးေႏြးပြဲေတြ အတြင္းမွာ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

စစ္အာဏာရွင္ အစိုးရလက္ထက္တုန္းက ျပည္ပႏိုင္ငံေတြမွာ ေနထိုင္ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံအေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ သတင္းေတြကို ထုတ္လႊင့္ခဲ့ရတဲ့ သတင္းဌာနေတြမွာ အဲဒီခ်ိန္တုန္းက အခက္အခဲေတြ အမ်ားႀကီးရွိျပီးေတာ့ လက္ရွိအခ်ိန္မွာေတာ့ သိသိသာသာ ကြာျခားမႈ ရွိလာပံုနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အေမရိကန္အသံ ျမန္မာပိုင္းရဲ႕ ဌာနမွဴးဦးသန္းလြင္ထြန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းက သတင္းေတြကို ျပည္ပကသတင္းရယူခဲ့ရပံုနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေျပာဆိုတဲ့ ေဆြးေႏြးပြဲအတြင္းမွာ အခုလို ေျပာပါတယ္။


“သိသိသာသာကြာျခားတာေပါ့။ အရင္တုန္းကဆိုလို႔ရွိရင္ Information Blackout ဆိုတာ ရွိတယ္။ ဘာသတင္းမွ ယူလို႔မရဘူး၊ က်ေနာ္တို႔မွာ ျပည္တြင္းကိုလည္း ဝင္ခြင့္မရဘူး၊ သက္ဆိုင္ရာအာဏာပိုင္ေတြကိုလည္း ေမးခြင့္မရဘူး၊ တခါတခါ အေရးႀကီးတ့ဲအခ်ိန္ေတြဆိုလုိ႔ရွိရင္ အင္တာနက္ေတြ ျပတ္သြားတယ္၊ အလားတူပဲ- တယ္လီဖုန္းလိုင္းေတြ ျပတ္သြားတယ္။…ဆိုေတာ့ ဒီအေျခအေနမ်ဳိးကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ မႀကံဳရေတာ့ဘူးဆိုေတာ့ အရမ္းတိုးတက္လာတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။”

အဲဒီ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ဦးသန္းလြင္ထြန္းနဲ႔အတူ ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ ဘန္ေကာက္မွာ ကာလအေတာ္ၾကာေနထိုင္ခဲ့ရတဲ့ တိုင္းရင္းသတင္းမီဒီယာဌာနရဲ႕ အႀကံေပး သတင္းစာဆရာ ဦးဇင္လင္း၊ ျမန္မာ့အေရးေလ့လာအကဲျဖတ္ သတင္းစာဆရာ ဘတ္ေတးလစ္တနာနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားသတင္းေထာက္မ်ားကလပ္ ရဲ႕ ဒါရိုက္တာတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Jeanne Hallacy တို႔က ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးခဲ့တာပါ။

စစ္အစိုးရလက္ထက္တုန္းက BBC သတင္းဌာနအတြက္ ျပည္တြင္းက သတင္းေတြကို ျပည္ပေရာက္ေအာင္ ေပးပို႔ရင္းနဲ႔ စစ္အာဏာရွင္ေတြ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္း ညႇင္းပမ္းတာခံခဲ့ရတဲ့ သတင္းစာဆရာဦးေနမင္းကို မစၥတာ ဘတ္ေတးလစ္တနာ၊ ဦးသန္းလြင္ထြန္းနဲ႔ ဦးဇင္လင္းတို႔က သူတို႔ရဲ႕ အခမ္းအနားအတြင္းမွာပဲ အသိအမွတ္ျပဳ ဂုဏ္ျပဳ လက္မွတ္ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ပါေသးတယ္။
အရင္ေခတ္က သတင္းစာဆရာေတြ ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ အေနအထားနဲ႔ လက္ရွိသမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္မွာ သတင္းမီဒီယာနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ပြင့္ပြင့္ လင္းလင္းလုပ္ကိုင္ခြင့္ ရလာတဲ့အေျခအေနေတြကိုေတာ့ ဦးေနမင္းက ဗီြအိုေအကို အခုလို ေျပာပါတယ္။

“၈၈ ျဖစ္တာေတာင္မွ တကယ့္တကယ္က က်ေနာ္တို႔ စြန္႔လႊတ္စြန္႔စားၿပီး သတင္းလက္နက္နဲ႔ အတင္းတုံ႔ျပန္ခဲ့လို႔သာ ျဖစ္ခဲ့တာကိုး။ …ဆိုေတာ့ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရတက္လာၿပီးတဲ့အခါ ထူးျခားလာတာေပါ့။ သတင္းမီဒီယာေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေရးခြင့္၊ ေတြးခြင့္၊ ေျပာခြင့္ေတြ သူတို႔ေပးလာတယ္။ အဲဒီထူးျခားခ်က္ကေတာ့ ဒါ အသိအမွတ္ျပဳရမယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ အသိအမွတ္မျပဳလို႔ မရပါဘူး။ သို႔ေသာ္ က်ေနာ္ေတြ႔တဲ့အျမင္အရ ဘယ္လိုရွိလဲဆိုေတာ့ ေျပာခြင့္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရတယ္။ အဲဒီေျပာဆိုမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ က်န္တဲ့ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြကေတာ့ ဒီေလာက္ႀကီးအထိ လိုက္မလာဘူး။”

East_West Center က ဦးစီးက်င္းပတဲ့ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ သတင္းမီဒီယာညီလာခံကို  မတ္လ ၁၀ ရက္ေန႔ကေန ၁၂ ရက္ေန႔ထိ က်င္းပမွာျဖစ္ျပီးေတာ့ သတင္းႏွင့္မီဒီယာေရးရာ လက္ေတြ႔သတင္း တင္ဆက္ျခင္း၊ လက္ေတြ႔စြမ္းရည္ တည္ေဆာက္ျခင္းဆိုင္ရာ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲေတြကို ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာ ေတြမွာ လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက  ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။

ရန္ကုန္ျမိဳ႕၊ မင္းရဲေက်ာ္စြာလမ္းမွာရွိတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကုန္သည္မ်ားနဲ႔ စက္မႈလက္မႈလုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္းခ်ဳပ္ (UMFCCI) မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ အစည္းအေဝးကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ အာရွနဲ႔ပစိဖိတ္ေဒသက ႏိုင္ငံေပါင္း ၂၅ ႏိုင္ငံနဲ႔ မီဒီယာကၽြမ္းက်င္သူေတြအပါအဝင္ မီဒီယာလုပ္ငန္းရွင္ ၃၀၀ နီးပါး တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။