ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ထိေတြ႔ဆက္ဆံေရးမွာ အသိအမွတ္ျပဳတာနဲ႔ အေရးယူလုပ္ေဆာင္တဲ့ နည္းလမ္းႏွစ္သြယ္ကို ဆက္ အသံုးျပဳေနၿပီး စစ္ဘက္နဲ႔ ကနဦး ထိေတြ႔ ဆက္ဆံမႈေတြလုပ္ဖုိ႔ ျပင္ဆင္ေနၿပီလို႔ အေမရိကန္သမၼတ ဘရာ့ခ္ အိုဘားမားရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ဆက္သြယ္ေရးနဲ႔ မိန္႔ခြန္းေရးသားျခင္းဆိုင္ရာ ဒုတိယ အမ်ဳိးသားလံုျခံဳေရး အၾကံေပးပုဂၢိဳလ္က ေျပာလိုက္ပါ တယ္။
အေျပာင္းအလဲေတြ ေရွ႕ဆက္ေဖာ္ေဆာင္သြားမွသာ ျမန္မာ-အေမရိကန္ ႏွစ္ႏုိင္ငံဆက္ဆံေရး ဒီ့ထက္ပိုၿပီး နက္႐ိႈင္းလာ မွာျဖစ္သလို အေျခခံဥပေဒျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကိစၥ အေရးႀကီးတယ္ဆိုတာကိုလည္း ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
အေျပာင္းအလဲေတြ ေရွ႕ဆက္ေဖာ္ေဆာင္သြားမွသာ ျမန္မာ-အေမရိကန္ ႏွစ္ႏုိင္ငံဆက္ဆံေရး ဒီ့ထက္ပိုၿပီး နက္႐ိႈင္းလာ မွာျဖစ္သလို အေျခခံဥပေဒျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကိစၥ အေရးႀကီးတယ္ဆိုတာကိုလည္း ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
အေမရိကန္ရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ မူ၀ါဒဟာ တခ်ဳိ႕ေ၀ဖန္ေနၾကသလို ခ်ီးေျမႇာက္တာခ်ည္း သက္သက္မဟုတ္ဘဲ နည္း ဗ်ဴဟာပိုင္း အေထာက္အပံ့ျပဳတာမ်ဳိး ပိုျဖစ္ၿပီး ကိစၥရပ္ေတြကို ေရွ႕ဆက္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ နည္းလမ္းကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာတဲ့ေနရာမွာ ကူညီတာျဖစ္ပါတယ္လုိ႔ သမၼတအိုဘားမားရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ဆက္သြယ္ေရးနဲ႔ မိန္႔ခြန္းေရးသားျခင္းဆိုင္ရာ ဒုတိယ အမ်ဳိးသားလံုျခံဳေရး အၾကံေပးပုဂၢိဳလ္ ဘန္န္ ႐ုဒ္စ္ (Ben Rhodes) က ေျပာပါတယ္။
"ဇာတ္လမ္းက ဒီမွာၿပီးသြားၿပီလို႔ က်ေနာ္တို႔ ထင္ေနတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဇာတ္လမ္းက အခုမွစတယ္လုိ႔ က်ေနာ္တို႔ ျမင္တာပါ။ လုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အဆင့္ေတြ အမ်ားႀကီးက်န္ပါေသးတယ္။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ထိေတြ႔ဆက္ဆံေရးကို တိုင္းတာသတ္မွတ္ သြားမွာပါ။ ဥပမာအားျဖင့္ဆုိရင္ စစ္ဘက္အရာရွိေတြနဲ႔ တကယ့္ ကနဦးအဆင့္ ထိေတြ႔ဆက္ဆံဖို႔ က်ေနာ္တို႔လုပ္ေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမွာ တိုးတက္မႈေတြ ဆက္ရလာတာကို မေတြ႔ရဘူး၊ အားလံုးပါ၀င္တဲ့ ဒီမုိကေရစီလူ႔အဖြဲ႔အစည္း ကို တည္ေဆာက္ဖို႔၊ ဥပေဒျပဳေရးဆိုင္ရာနဲ႔ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြကို လုပ္ဖို႔ ဆက္ၿပီး အားထုတ္တာမ်ဳိး က်ေနာ္တို႔ မေတြ႔ရဘူးဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီလိုဆက္ဆံေရးမွာ ပိုၿပီး နက္႐ိႈင္းတာမ်ဳိးကို က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရမွာမဟုတ္ပါဘူး။" လို႔ မစၥတာ ဘန္န္ ႐ုဒ္စ္က ေျပာပါတယ္။
"ဇာတ္လမ္းက ဒီမွာၿပီးသြားၿပီလို႔ က်ေနာ္တို႔ ထင္ေနတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဇာတ္လမ္းက အခုမွစတယ္လုိ႔ က်ေနာ္တို႔ ျမင္တာပါ။ လုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အဆင့္ေတြ အမ်ားႀကီးက်န္ပါေသးတယ္။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ထိေတြ႔ဆက္ဆံေရးကို တိုင္းတာသတ္မွတ္ သြားမွာပါ။ ဥပမာအားျဖင့္ဆုိရင္ စစ္ဘက္အရာရွိေတြနဲ႔ တကယ့္ ကနဦးအဆင့္ ထိေတြ႔ဆက္ဆံဖို႔ က်ေနာ္တို႔လုပ္ေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမွာ တိုးတက္မႈေတြ ဆက္ရလာတာကို မေတြ႔ရဘူး၊ အားလံုးပါ၀င္တဲ့ ဒီမုိကေရစီလူ႔အဖြဲ႔အစည္း ကို တည္ေဆာက္ဖို႔၊ ဥပေဒျပဳေရးဆိုင္ရာနဲ႔ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြကို လုပ္ဖို႔ ဆက္ၿပီး အားထုတ္တာမ်ဳိး က်ေနာ္တို႔ မေတြ႔ရဘူးဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီလိုဆက္ဆံေရးမွာ ပိုၿပီး နက္႐ိႈင္းတာမ်ဳိးကို က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရမွာမဟုတ္ပါဘူး။" လို႔ မစၥတာ ဘန္န္ ႐ုဒ္စ္က ေျပာပါတယ္။
စစ္ဘက္အရာရွိေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရးပိုင္းကို ကနဦးအဆင့္ စၿပီး တည္ေဆာက္သြားဖုိ႔ဆိုတာမွာ တကယ့္ စစ္ေရးဆုိင္ရာ၊ စစ္လက္နက္ပစၥည္းပိုင္းဆိုင္ရာ ေလ့က်င့္သင္တန္းေပးတာမ်ဳိးေတြ လံုး၀မဟုတ္ေသးပါဘူးလုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ အေမရိကန္ သံအမတ္ႀကီး ဒဲရက္က္ မစ္ခ်ဲလ္ (Derek Mitchell) က အခုိင္အမာေျပာပါတယ္။
"လူလူခ်င္း အကူအညီေပးေရး ဆိုင္ရာကိစၥရပ္ေတြနဲ႔ ဥပေဒေတြပိုင္း၊ အရပ္ဘက္က စစ္ဘက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့အပိုင္း၊ လူ႔အခြင့္အေရးပိုင္း၊ ဒီမုိကေရစီနည္းက် လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုမွာ စစ္ဘက္ရဲ႕ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္တ့ဲ အခန္းက႑ စတာေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ထိေတြ႔ဆက္ဆံသြားဖို႔ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္ကို က်ေနာ္တို႔ စတင္ေနပါတယ္။" လို႔ သံအမတ္ႀကီး ဒဲရက္က္ မစ္ခ်ဲလ္က ေျပာပါတယ္။
"လူလူခ်င္း အကူအညီေပးေရး ဆိုင္ရာကိစၥရပ္ေတြနဲ႔ ဥပေဒေတြပိုင္း၊ အရပ္ဘက္က စစ္ဘက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့အပိုင္း၊ လူ႔အခြင့္အေရးပိုင္း၊ ဒီမုိကေရစီနည္းက် လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုမွာ စစ္ဘက္ရဲ႕ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္တ့ဲ အခန္းက႑ စတာေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ထိေတြ႔ဆက္ဆံသြားဖို႔ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္ကို က်ေနာ္တို႔ စတင္ေနပါတယ္။" လို႔ သံအမတ္ႀကီး ဒဲရက္က္ မစ္ခ်ဲလ္က ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာစစ္ဘက္အရာရွိႀကီးေတြဟာ အခုအခါမွာ စစ္ဘက္၀န္ထမ္းအလုပ္ကို တကယ့္ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း အလုပ္တစ္ခုအျဖစ္၊ စစ္တပ္ကို ကၽြမ္းက်င္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုအျဖစ္ ေျပာင္းလဲဖို႔ စိတ္အားထက္သန္ေန ၾကၿပီိဆိုတာ ေျပာထားဖူးတယ္လုိ႔လည္း သံအမတ္ႀကီးကေျပာပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ထိေတြ႔ဆက္ဆံေရးမွာ ဒဏ္ခတ္ ပိတ္ဆို႔ အေရးယူခဲ့တာေတြကို ေလွ်ာ့ေပါ့႐ုပ္သိမ္းေပးတာလို အသိအမွတ္ျပဳတာ ေတြ လုပ္ခဲ့တာနဲ႔အမွ် ဆက္ဆံေရးကို အျမဲ တိုင္းတာ သံုးသပ္ၿပီး အေရးယူ လုပ္ေဆာင္သင့္တာကို လုပ္သြားဖုိ႔လည္း ျပင္ဆင္ ထားပါတယ္လုိ႔ မစၥတာ႐ို႕ဒ္စ္က ေျပာပါတယ္။
"အေျခခံဥပေဒ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၊ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ လြတ္လပ္ မွ်တ တဲ့ေရြးေကာက္ပြဲ၊ လူတိုင္းရဲ႕အသံကို ၾကားႏုိင္မယ့္ အားလံုးပါ၀င္တဲ့ ႏုိင္္ငံေရးလုပ္ငန္းစဥ္ ေဖာ္ေဆာင္တာေတြကို က်ေနာ္တို႔ မေတြ႔ရဘူးဆိုရင္ေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ထိေတြ႔ဆက္ဆံေရးအတြက္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက လုပ္ႏုိင္တာ သိပ္နည္းသြားပါလိမ့္ မယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ ထိေတြ႔ဆက္ဆံေရးဟာ အဖြင့္ကနဦးပိုင္းမွာပဲ ရွိေနပါေသးတယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အကူအညီေတြ၊ စစ္ဘက္အခ်င္းခ်င္းနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးပိုင္းေတြအတြက္ က်ေနာ္တို႔ ဘယ္ေလာက္ထိ အေထာက္အပံ့ျပဳသြားမလည္း ဆိုတာကို ေနာက္လာမယ့္ႏွစ္ႏွစ္နဲ႔ ဟိုဘက္ကာလေတြမွာ လုပ္ေဆာင္မယ့္ အဆင့္ေတြအေပၚ အေျခခံၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တိုင္းတာသတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။" လို႔ မစၥတာ႐ို႕ဒ္စ္က ေျပာပါတယ္။
"အေျခခံဥပေဒ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၊ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ လြတ္လပ္ မွ်တ တဲ့ေရြးေကာက္ပြဲ၊ လူတိုင္းရဲ႕အသံကို ၾကားႏုိင္မယ့္ အားလံုးပါ၀င္တဲ့ ႏုိင္္ငံေရးလုပ္ငန္းစဥ္ ေဖာ္ေဆာင္တာေတြကို က်ေနာ္တို႔ မေတြ႔ရဘူးဆိုရင္ေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ထိေတြ႔ဆက္ဆံေရးအတြက္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက လုပ္ႏုိင္တာ သိပ္နည္းသြားပါလိမ့္ မယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ ထိေတြ႔ဆက္ဆံေရးဟာ အဖြင့္ကနဦးပိုင္းမွာပဲ ရွိေနပါေသးတယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အကူအညီေတြ၊ စစ္ဘက္အခ်င္းခ်င္းနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးပိုင္းေတြအတြက္ က်ေနာ္တို႔ ဘယ္ေလာက္ထိ အေထာက္အပံ့ျပဳသြားမလည္း ဆိုတာကို ေနာက္လာမယ့္ႏွစ္ႏွစ္နဲ႔ ဟိုဘက္ကာလေတြမွာ လုပ္ေဆာင္မယ့္ အဆင့္ေတြအေပၚ အေျခခံၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တိုင္းတာသတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။" လို႔ မစၥတာ႐ို႕ဒ္စ္က ေျပာပါတယ္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲအေၾကာင္းေျပာရင္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ေရးကိစၥက မပါမျဖစ္ပါ။ တရားမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြျဖစ္ဖို႔ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးဟာ အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ျမင္ပါတယ္။
"အေျခခံဥပေဒျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကေန ျမန္မာလူထုအေနနဲ႔ သူတို႔ႀကိဳက္တဲ့လူကို သမၼတအျဖစ္ တင္ႏုိင္တယ္ဆိုတဲ့ ယံုၾကည္မႈ မ်ဳိးရဖို႔ ေသခ်ာေစေရးဟာ အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ က်ေနာ္တို႔ထင္ပါတယ္။ အဲဒါဟာ အားလံုးပါ၀င္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ငန္းစဥ္ ျဖစ္ေပၚ ေရးကိုေရာ လူ႔အခြင့္အေရးကို ထာ၀ရ အကာအကြယ္ေပးေရးကိုပါ အာမခံခ်က္ေပးပါတယ္။" လို႔ မစၥတာ႐ို႕ဒ္စ္က ေျပာခဲ့ပါတယ္။
"အေျခခံဥပေဒျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကေန ျမန္မာလူထုအေနနဲ႔ သူတို႔ႀကိဳက္တဲ့လူကို သမၼတအျဖစ္ တင္ႏုိင္တယ္ဆိုတဲ့ ယံုၾကည္မႈ မ်ဳိးရဖို႔ ေသခ်ာေစေရးဟာ အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ က်ေနာ္တို႔ထင္ပါတယ္။ အဲဒါဟာ အားလံုးပါ၀င္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ငန္းစဥ္ ျဖစ္ေပၚ ေရးကိုေရာ လူ႔အခြင့္အေရးကို ထာ၀ရ အကာအကြယ္ေပးေရးကိုပါ အာမခံခ်က္ေပးပါတယ္။" လို႔ မစၥတာ႐ို႕ဒ္စ္က ေျပာခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အခုရထားၿပီးသား တုိးတက္မႈေတြကို ခ်က္ျခင္းလက္ငင္းမွာ ၿခိမ္းေျခာက္ေနတာေတြနဲ႔ ေရရွည္မွာ ၿခိမ္းေျခာက္ေန တာေတြရွိေနၿပီး အခုခ်က္ျခင္း အေလးအနက္ထားၿပီး ကိုင္တြယ္ရမွာကေတာ့ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြအၾကား အၾကမ္းဖက္ အေျခအေနေတြျဖစ္တယ္လုိ႔ သူက ေျပာပါတယ္။
ေရရွည္မွာရင္ဆုိင္ရမယ့္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈကေတာ့ အေျခခံဥပေဒ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဆီ ဦးတည္တဲ့ ဥပေဒျပဳေရးပိုင္း လုပ္ေဆာင္ ရမယ့္ကိစၥပဲျဖစ္ပါတယ္လုိ႔ သမၼတ အိုဘားမားရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ဆက္သြယ္ေရးနဲ႔ မိန္႔ခြန္းေရးသားျခင္းဆိုင္ရာ ဒုတိယ အမ်ဳိးသားလံုျခံဳေရး အၾကံေပးပုဂၢိဳလ္ ဘန္န္ ႐ုိ႕ဒ္စ္က ေျပာသြားပါတယ္ခင္ဗ်ား။
ေရရွည္မွာရင္ဆုိင္ရမယ့္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈကေတာ့ အေျခခံဥပေဒ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဆီ ဦးတည္တဲ့ ဥပေဒျပဳေရးပိုင္း လုပ္ေဆာင္ ရမယ့္ကိစၥပဲျဖစ္ပါတယ္လုိ႔ သမၼတ အိုဘားမားရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ဆက္သြယ္ေရးနဲ႔ မိန္႔ခြန္းေရးသားျခင္းဆိုင္ရာ ဒုတိယ အမ်ဳိးသားလံုျခံဳေရး အၾကံေပးပုဂၢိဳလ္ ဘန္န္ ႐ုိ႕ဒ္စ္က ေျပာသြားပါတယ္ခင္ဗ်ား။
www.mmdailystar.com